دعاوی کیفری

2- دعاوی کیفری

دعاوی کیفری به دعاوی گفته می­شود که؛ بابت وقوع یک جرم مطرح می­شود و شاکی به جهت احقاق حق و جلوگیری از اقدامات متعرض، به محاکم قضایی متوسل و درخواست مجازات مجرم را دارد که مستلزم صدور حکم محکومیت و مجازات برای مرتکب آن می­باشد، مانند: کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت، تخریب، توهین، افترا، نشر اکاذیب و ...

   • اختیارات قانون

    آیا می­دانید که؛ در صورت محکومیت یک دعوای کیفری، قانون این اختیار را برای قاضی صادرکننده به وجود آورده است که، علاوه بر حکم مجازات قانونی جرم که می­تواند؛ حبس، شلاق، جزای نقدی یا … باشد، حکم به مجازات تکمیلی را صادر نماید، برای مثال؛ در جرم کلاهبرداری، ضمن این­که مرتکب جرم؛ به تحمل حبس، جزای نقدی و استرداد کلیه اموال و منافع حاصل از اموال به صاحبان آن­ها، محکوم می­شود، هم­چنین در صورت اشتغال در مشاغل دولتی از خدمت منفصل و یا بسته به نوع جرم، ممکن است؛ حتی از یک سری حقوق اجتماعی ^{(داشتن دسته چک و یا فعالیت در فضای مجازی و ... )} محروم گردد.

  برخی از موضوعات فقط حقوقی، برخی دیگر صرفاً کیفری و برخی نیز هم حقوقی و هم کیفری می‌باشند. یکی از بارزترین موضوعاتی که دارای دو وجه کیفری و حقوقی می‌باشد و برای پیگیری آن‌ می‌توان از هر دو روش بهره جست، برای روشن­تر شدن موضوع توجه شما را به دو نمونه جلب می­کنیم:

• مثال 1: صدور چک روز بلامحل

صدور چک روز بلامحل جرم می­باشد؛ از این رو دارنده‌ی چک بلامحل می‌تواند با تنظیم شکوائیه در دادگاه کیفری و یا با تنظیم دادخواست حقوقی در پی وصول مبلغ چک خود برآید. اما در صورت طرح دعوای کیفری، صادرکننده‌ی چک علاوه بر الزام به پرداخت مبلغ چک، با مجازات قانونی صدور چک بلامحل نیز مواجه خواهد شد، ولی در صورت طرح دعوای حقوقی حکم صادره صرفاً ملزم به پرداخت مبلغ چک و هم‌چنین خسارت تأخیر تأدیه خواهد بود.

• مثال 2: عدم پرداخت نفقه

در صورت عدم پرداخت نفقه توسط مرد، زن هم می­تواند؛ از دادگاه حقوقی مطالبه نفقه ‌کند. هم­ با توجه به آن که ترک انفاق در قانون، جرم تلقی شده است، زوجه می‌تواند علیه زوج اقامه دعوای کیفری نماید.

   در واقع؛ هر دعوای کیفری دو جنبه دارد، که یک جنبه آن مربوط به حقوق شاکی یا مدعی خصوصی است و می­تواند قابل­ گذشت باشد ^{( هر چند اصل بر غیرقابل­گذشت بودن جرایم است )} به این معنا که؛ تعقیب متهم فقط با شکایت شاکی شروع شده و در صورت گذشت و اعلام رضایت وی، تعقیب متوقف و پرونده مختومه می­گردد.

   جنبه دیگر آن جنبه عمومی جرم است، که حق جامعه و حاکمیت است و مرتبط با جامعه بوده و رابطه مستقیمی هم با امنیت اجتماعی دارد. در اینجا؛ « دادستان به عنوان نماینده مدعی‌العموم » جهت حفظ نظام اجتماعی و جلوگیری از اخلال در جامعه از منافع جامعه حمایت کرده و مجازات برای آن در نظر می­گیرد که، غیرقابل گذشت می­باشد. یعنی؛ با تعقیب شاکی یا مدعی­العموم (دادستان) شروع شده و حتی با رضایت و گذشت شاکی، پرونده مختومه نمی­گردد و رسیدگی ادامه پیدا کرده و دادگاه به جنبه عمومی جرم رسیدگی و حکم قانونی مبنی بر مجازات مرتکب، صادر می­نماید و در این موارد گذشت شاکی فقط ممکن است، موجب تخفیف در مجازات گردد.

3- چگونه اقدام به طرح دعوای کیفری نماییم؟

   • قدم اول: تنظیم شکوائیه

برای رسیدگی به شکایت کیفری را باید ابتداء به مرجعی بنام دادسرا برده تا بعد از انجام تحقیقات در کلانتری و دادسرا , جهت رسیدگی به دادگاه کیفری فرستاده ‌شود. پس گام اول برای احقاق حق شاکی، تنظیم شکوائیه است برای تنظیم شکایت نامه نیز قوانین خاصی در قانون ذکر شده است و باید بر همان اساس صورت گیرد. مراجع قضایی به شکایاتی رسیدگی می‌کنند که طبق اصول قانونی تنظیم شده باشد. در صورتی که شکایت نامه بدون تشریفات قانونی تنظیم شده باشد، به احتمال فراوان توسط مرجع مربوطه رد می‌شود.

   نگارش شکواییه بدون بهره­مندی از وکلا دادگستری می‌تواند سبب بروز مشکلاتی در این زمینه شود و تبعات تنظیم نکردن شکواییه طبق تشریفات قانونی برای شاکی می‌باشد و طرف مقابل دعوا یا همان متشکی عنه ضرری در این زمینه نمی‌بیند و چه بسا چنین شرایط به نفع او خواهد شد. قاعدتا تنظیم غیر اصولی شکواییه باعث می‌شود تا دادسرا اقدامی را جهت رسیدگی به شکایت مطرح شده انجام ندهد و این­گونه مسائل منجر به هدر رفتن زمان برای شاکی شده و در این شرایط این امکان وجود دارد که متهم فرار کند و دیگر دسترسی به او دشوار شود. تمامی این تبعات منفی برای شاکی است.