دعاوی شرکت‌های تجاری

مقدمه

به دلیل وجود تغییر و تحولات اقتصادی، اغلب اشخاص جهت راکد نماندن سرمایه و پیشرفت و رونق وضعیت اقتصادی خود، اقدام به تاسیس شرکت می کنند. از آنجا که هر شخصی که سرمایه گذاری می کند در پی به دست آوردن سود بیشتر می باشد، باید با مفاهیم شرکت، چگونگی تأسیس شرکت و حقوق و تکالیف یک شخص حقوقی آشنایی داشته باشید، تا متحمل ضرر و زیان نشوید.

1- تعاریف اصطلاحات مهم

   • شِرکت یا کمپانی

شِرکت یا کمپانی (به فرانسوی : Compagnie) به معنای یک شخصیت حقوقی انجمن یا بنگاه تجارت است. بنابر تعریف قانون مدنی ایران ، کمپانی عبارت است از؛ اجتماع حقوق مالکان متعدد در شیء واحد به نحو اشاعه.

   • تاجر

بر اساس قانون تجارت: « کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد.»

   از این ماده می توان متوجه شد که کسی تاجر محسوب می شود که، نه تنها معامله تجاری انجام دهد، بلکه باید آن را به عنوان شغل معمولی خود نیز قرار دهد. پس کسی که تنها یک یا دو بار معامله‌ تجاری انجام می دهد تاجر محسوب نمی شود. به عنوان مثال؛ اگر یک کارمند دولت یک یا دو بار خودرویی خرید و فروش کند، تاجر به حساب نمی آید و بر اساس قانون تجارت، برای آن که شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی تاجر شناخته شود معیارهایی وجود دارد. زمانی که شخص به وسیله این معیارها تاجر شناخته شد، علاوه بر آن که از مزایایی برخوردار می شود یکسری مسئولیت‌ ها و تعهدات نیز برای او اضافه می شود.

   • سهم

اجزایی است که سرمایه هر شرکت را تشکیل می‌ دهد. داشتنِ سهم، مالکیت مشاعی بر سرمایه ایجاد نمی ‌کند، مگر در هنگام انحلال شرکت. 

   • سهام‌دار

به اعضایِ شرکت در شرکت‌ هایِ سهامی و تعاونی، گفته می‌ شود. اعضایِ شرکت، مالکان دارایی آن شناخته نمی ‌شوند، بلکه صرفاً به نسبت سهام خود، دارای حقوقی نسبت به شرکت خواهند بود. سهام‌دار نسبت به شرکت حقوق و تعهداتی دارد. میزان این مسئولیت بسته به نوعِ شرکت متفاوت است.

   • هیئت مدیره

هیئتی حداقل ۳ نفره است که کار اداره شرکت را بر عهده دارد. اعضایِ هیئت مدیره الزاماً نباید سهام‌ دار شرکت باشند. مدیر عامل  توسط هیئت مدیره عزل و نصب می‌شود.

2- انواع شرکتها بر اساس تاسیس

   • شرکت های تجاری

شرکت تجاری را بنابر مفهومی از قانون تجارت می توان این گونه تعریف کرد: « شرکت تجاری، از اجتماع دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی به منظور انجام عملیات تجاری را گویند. به عبارتی دیگر قراردادی است که؛ یک یا چند نفر به موجب قوانین تجاری و مالی برای انجام امور بازرگانی، توافق می کنند؛ سرمایه مستقلی را که از جمع آورده‌ های^{( سهم )} آن‌ ها تشکیل می گردد، اختصاص دهند و شرکاء ^{( سهامداران )}  در منافع و زیان‌ های احتمالی، شریک شوند.»  شرکت ‌ها در قوانین ایران شخصیت حقوقی دارند.

   • شرکت های حقوقی یا مدنی

شرکت های حقوقی یا مدنی، شرکت هایی هستند که، هدف از تأسیس آن ها تجارت نیست و اعمال تجاری انجام نمی دهند.

3- تفاوت شرکت مدنی با شرکت تجاری

• شرکت مدنی فاقد شخصیت حقوق مستقل است؛ اما کلیه شرکت های تجاری مذکور در قانون تجارت شخصیت حقوقی مستقل دارند.

• در « شرکت مدنی » تصمیم ‌گیری بر‌ پایه اتفاق آراء یعنی رضایت تمامی شرکاست، اما در « شرکت تجاری » تصمیم‌ گیری اصولاً بر‌ پایه اکثریت آراء است.

• « شرکت تجاری » بر پایه اراده و توافق اشخاص ایجاد می شود اما، « شرکت مدنی » ممکن است از روی توافق ایجاد نشود، مانند، شراکت ناشی از ارث برای ورثه.

• انحلال « شرکت تجاری » تابع تشریفات خاصی است، اما در « شرکت مدنی » هر شریکی هر وقت که بخواهد، می تواند تقاضای تقسیم مال مشترک را بنماید.

4- انواع شرکت تجاری 

انواع شرکت تجاری مطابق ماده 20 قانون تجارت عبارت است از:

• شرکت سهامی. (شامل؛شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص )

• شرکت با مسئولیت محدود

• شرکت تضامنی

• شرکت مختلط غیرسهامی

• شرکت مختلط سهامی.

• شرکت نسبی.

• شرکت تعاونی تولید و مصرف