تعریف و قواعد انواع دعاوی حقوقی
دعاوی حقوقی
دپارتمان حقوقی سازمان حقوقی امید قرداشخانی
1- تعریف دعوا از نگاه قانون
• دعوا چیست؟
« دعوا » در لغت به معنای « تنازع و درگیری » است. دعوا در علم حقوق، با معنای لغوی آن نزدیکی دارد و وقتی تنازع و درگیری پیش آمده بین دو یا چند نفر در چارچوب قوانین قرار میگیرد، دعوا نامیده میشود و طرح و اقامه و پیگیری آن در مسائل حقوقی را « دعاوی حقوقی » مینامند. به طرفین دعوای حقوقی « خواهان و خوانده » میگویند؛
• تعریف خواهان و خوانده
خواهان کسی که دعوا را طرح میکند.
خوانده کسی ست که دعوا بر علیه اوست
در یک تقسیم بندی کلی، انواع دعاوی که در دادگستری طرح میشوند به دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری تقسیم میشوند.
به عبارتی؛ دعاوی حقوقی در مقابل دعاوی کیفری قرار میگیرند، در دعاوی حقوقی؛ هدف شخص از طرح دعوا دریافت حقوق از دسته رفتهاش و جبران خسارتهای متحمل شده میباشد. یعنی حقی از کسی ضایع شده، اما جرمی اتفاق نیفتاده است. بنابراین دادگاه برای دعاوی حقوقی مجازاتی تعیین نمیکند و محکوم تنها به ایفای حقوق خواهان مکلف میشود. در حالی که در دعوای کیفری پیگیری مجرم و به کیفر رساندن او اهمیت دارد
این نوع از دعاوی، معمولا در « قانون مدنی» مشخص گردیده اند و به دو دسته « اموال و اشخاص » تقسیم میشوند. در دسته اموال، موضوعاتی از قبیل: مالکیت و حقوق افراد بر اموالشان، قرارداد خرید و فروش، اجاره، رهن، مطالبه طلب و ... و یا امور مربوط به؛ مسائل وصیت، ارث و ... مطرح می شود و دسته اشخاص، شامل دعاوی مانند: تابعیت، ارث، ازدواج، طلاق و ... میشود.
از این رو هر فرد لازم است بداند؛ موضوعی که قصد پیگیری آن را در دادگاه دارد، در چه حوزه قانونی قرار میگیرد و به چه روشی و در کدام دادگاه، میتوان آن را پیگیری نمود. زیرا؛ آگاهی نسبت به موارد طرح دعوای کیفری و حقوقی، موجب میشود تا در جریان رسیدگی به یک دعوی، وقت و هزینه کمتری صرف شود.
2- اظهارنامه
پله پیشین اقدامات قانونی برای احقاق حق
• تعریف اظهارنامه
اظهارنامه عبارت از نوشتهای است که؛ مطابق مقررات قانونی تنظیم میشود و وسیله قانونی برای بیان مطالب است. اظهارنامه به صراحت ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی از راههای رسمی مطالبه حق به شمار میرود. خواهان در بسیاری از موارد قبل از اینکه به تقدیم دادخواست و اقامه دعوا بپردازد، مطالب خود را با ارسال اظهارنامه به اطلاع طرف دعوا میرساند.
هر چند اظهارنامه آثار دادخواست را نسبت به دادگاه ندارد و موجب اشتغال دادگاه نمیشود ولی گاهی اوقات همین اظهارنامه ارسالی برای طرف مؤثر واقع شده و او از ترس اقامه دعوا از سوی طلبکار، درگیر شدن در دادگستری و دریافت اخطاریههای متعدد، به مذاکره تن میدهد و در نهایت بدون اقامه دعوا در دادگستری که مستلزم صرف وقت و هزینه بسیار است، اظهارکننده به هدف خود که وصول طلبش است، میرسد.
البته عدم پاسخگویی مخاطب در برابر اظهارنامه، حقی برای اظهارکننده ایجاد نمیکند و در این صورت اظهارکننده( خواهان ) هم، باید نسبت به تقدیم دادخواست به دادگاه صالح اقدام کند و هم میتواند؛ در دادخواست خود، خسارت تأخیر تأدیه را از تاریخ ارسال اظهارنامه مطالبه نماید.
اظهارنامه، در صورتی که در زمان مناسب و با متن مناسب و تاثیرگذار تنظیم شود برای اظهارکننده میتواند بسیار راهگشا باشد و در صورتی که در تنظیم آن دقت لازم به کار گرفته نشود؛ میتواند برای اظهارکننده، تبعاتی را در پی داشته باشد.
OMID GHARDASHKHANI
آیا از اهمیت دادخواست و تأثیر آن در روند دادرسی پرونده خود آگاهی دارید؟
« خشت اول چون نهد معمار کج تا ثریا میرود دیوار کج »
3- دادخواست
و با استناد به این ضرب المثل ، خشت اول در تمام دعاوی حقوقی طرح « دادخواست » است.
• تعریف دادخواست
دعاوی حقوقی با طرح دادخواست صورت میگیرد و با توجه به قوانین آیین دادرسی مدنی مورد رسیدگی قرار میگیرد. دادگاه صالح برای رسیدگی به دعاوی مدنی، دادگاه حقوقی بدوی، تجدیدنظر و دیوان عالی کشور میباشد.
دادخواست، اولین وسیله یا پل ارتباطی شما با دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف میباشد. از آنجایی که، نقطهی آغاز یک پرونده حقوقی، ارائه دادخواست توسط خواهان برای احقاق حقش از طرف مقابلش یعنی خوانده میباشد و دقیقا بعد از ارائه دادخواست، مراحل رسیدگی قضایی آغاز میگردد، به خوبی میتوان به این موضوع پی برد که، تنظیم دادخواست تاثیر بسزایی در روند دادرسی پروندههای مختلف دارد.
برخی از افراد تصور میکنند که؛ با یک سرچ کوتاه در گوگل به راحتی میتوانند به نمونههای متعدد دادخواست حقوقی دست یابند و دادخواست خود را تنظیم نمایند. اما سوال اینجاست که؛
نمونه های موجود در گوگل، تا چه حد دارای اعتبار میباشند؟؟؟!!!
تا چه حد اطمینان دارید که؛ با کپی این نمونه دادخواستها و تنظیم آن، بتوانید دادخواست حقوقی خود را در محاکم قضایی کشور مطرح کنید و به مشکل برنخورید؟؟؟؟؟!!!!
• دادخواست های حقوقی
باید گفت؛ نگارش دادخواست حقوقی در کلیه دعاوی حقوقی، امر بسیار پیچیدهای است که، در صورت عدم رعایت قوانین و مقررات در نگارش آن، مطمئناً دادخواست شما در محاکم قضایی یا رد میشود؛ یعنی، ممکن است دادگاه خواهان را به طور کامل یا به طور نسبی محکوم به بیحقی کند و تمامی هزینههایی که برای دادخواست پرداخت کردهاید هدر برود و یا با رفع نقصهای متعددی مواجه شوید که منجر به طولانی شدن، روند دادرسی پرونده خواهد شد.
دادخواستهای حقوقی دارای پارامترهایی از جمله: مشخصات هویتی خواهان، مشخصات هویتی خوانده، مشخصات وکیل، تعیین خواسته و بهای آن، دلایل و منضمات و شرح دادخواست هستند که باید با دقت و حساسیت بالایی تکمیل گردد.
• خواسته
مهمترین بخش در دادخواست، قسمت « بخش خواسته » میباشد. طبق قانون دادگاهها مکلفند؛ فقط نسبت به خواسته ثبت شده در برگ دادخواست حکم صادر نمایند. چرا که دادگاه نمیتواند؛ خارج از موضوعاتی که در بخش خواسته عنوان نمودهاید وارد و آنها را مورد حکم قرار دهد و از این جهت اهمیت نگارش خواسته روشن میشود.
اگر خواسته غلط طرح شود؛ خواهان به حق تضییع شده خود، دست پیدا نمیکند.
اگر خواستهی خواهان در شرح دادخواست روشن نباشد؛ در این صورت نیز دادگاه در اتخاذ تصمیم دچار مشکل خواهد شد. به عنوان مثال؛ اگر دعوی درخصوص مال غیر منقول باشد، خواهان باید مشخص کند که درخواست وی؛ خلع ید یا تخلیه یا الزام خوانده به انتقال سند میباشد. چرا که مشخص شدن هر یک از این خواستهها در تصمیمگیری دادگاه مؤثر است و بنا به رأی صادر شده، اقدام خوانده در مقابل هر یک از خواستهها متفاوت خواهد بود. به این معنا که؛
وقتی شما خواسته خود را « خلع ید » مطرح میکنید، معنایش این است که خوانده بدون اجازه ملک مورد نظر را متصرف شده است.
وقتی شما خواسته خود را « تخلیه ید » مطرح میکنید، معنایش این است که؛ تصرف بدون اجازه نبوده ولی اکنون به جهتی قانونی میخواهید ملک را از تصرف خوانده که از تحویل آن استنکاف ( امتناع ) دارد، خارج کنید.
و نکات مهم دیگری که طرح یا عدم طرح آن در دادخواست، باعث ضرر و زیان و تضییع حق شما خواهد شد.
توصیه مهم
در صورتی که یک پرونده حقوقی دارید، حتماً در تنظیم دادخواست یا با یک وکیل متخصص مشاوره کنید و یا اینکه تنظیم دادخواست را به وکیل بسپارید چرا که؛
یک وکیل متخصص به خوبی بر تمامی قوانین حقوقی آگاهی دارد و میداندکه چگونه دادخواست را تنظیم کند که هم کوتاه و مفیدباشد و هم به مفاد قانونی در آن استناد شده باشد و دارای اعتبار حقوقی بالایی باشد.
لازم است بدانید که؛ نوشتن دادخواست توسط وکیل باعث میشود؛ در کوتاهترین زمان ممکن روند دادرسی به پرونده آغاز شود و احتمال رد شدن دادخواست نیز بسیار کاهش یابد، به همین دلیل نیز بهتر است افراد به موضوع « تنظیم دادخواست توسط وکیل متخصص » دقت بسیار زیادی داشته باشند و آن را جدی بگیرند.
سخن پایانی
عموم اختلافات موجود در جامعه حقوقی هستند، بدین معنا که؛ در دادگاهها و شوراهای حل اختلاف قابل رسیدگی و حل و فصل میباشند. پس نباید فراموش کرد که؛ اصولاً دعاوی حقوقی بسیار تخصصی و حرفهای بوده و دقت نظر و تجربه ی ویژه ای را میطلبد و نباید به این دعاوی ساده نگاه کرد و با سهل انگاری و به طور غیرحرفه ای با آن روبرو شد، چه در مقام طرح دعوی و چه در مقام دفاع .
بنابراین حضور یک وکیل دادگستری در دادگاههای حقوقی در کنار شما میتواند؛ مانند پزشکی که مانع ورود زیان به جسم یا مانع مرگ یک شخص میگردد، مانع تضییع و از بین رفتن حقوق و اموال یک شخص شود.

OMID GHARDASHKHANI
لذا شما عزیزان میتوانید؛ جهت بهره مندی از وکیل متخصص و افزایش درصد موفقیت در این دعاوی به دفتر وکالت « امید قرداشخانی » مراجعه نمایید.
با استفاده از لینکهای زیر اقدام به اخذ نوبت برای مشاوره و یا ارسال پیام به وکلا نمائید.
